Przedmiotem dzisiejszej notki będzie możliwość składania skarg do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i ETPCz.

Kiedy wnieść skargę do któregoś z tych Trybunałów, ale nie wiadomo kiedy i jak?

Należy pamiętać i nie mylić, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej to nie to samo, co Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Ten pierwszy to sąd (dwa sądy właściwie) unijny w Luksemburgu, natomiast ten drugi to organ sądowy związany z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, w Strasburgu. Jeśli uważamy, że stało się źle z punktu widzenia prawa Unii, ten pierwszy może nam pomóc – ale tylko wtedy, gdy chcemy skarżyć akt prawa Unii (np. decyzję Komisji Europejskiej). Wciąż nie można wnieść skargi na Państwo Członkowskie do TS UE – do tego musimy próbować skorzystać z pytania prejudycjalnego, poprzez sąd polski.

Natomiast do ETPCz można taką skargę złożyć na naruszenie Konwencji, zasadniczo po wyczerpaniu drogi krajowej.

Obecnie sądy unijne posiadają elektroniczny system e-Curia – skargi wnosi się przez ów system (istnieje zasadniczo przymus reprezentacji, a pełnomocnik musi mieć dostęp do tego systemu). Gdy na przykład niżej podpisany na przykład składa pismo procesowe do Sądu UE, nie musi iść na pocztę w skafandrze – można wysłać z laptopa! Po reformie sądowej procedury unijnej (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018D0925(01)&from=FR) właściwie „tradycyjne” pisanie pism z główką i pieczątką odeszło do lamusa, na rzecz PDFów.

Procedura wnoszenia skargi „unijnej” jest uregulowana w Regulaminie Sądu, do którego będziemy w I instancji wnosić skargę, i można zapoznać się z nią tu: https://curia.europa.eu/jcms/jcms/p1_1485600/pl/ .

W zależności od tego, czego się domagamy (na przykład stwierdzenia nieważności aktu Komisji), będzie trzeba spełnić wymogi formalne, typu termin 2 miesięcy i dołączenie aktu, który skarżymy. Skarga nie wstrzymuje z zasady wykonania tego, co skarżymy, także jeśli – na przykład – chcemy wstrzymać wykonalność decyzji albo noty obciążeniowej Komisji, należy o to osobno wnieść.

Natomiast do ETPCz wciąż wnosimy skargę na formularzu, w języku polskim albo np. angielskim. No i idziemy w skafandrze na pocztę.

Procedura przed ETPCz jest unormowana po części w Konwencji, a po części w praktycznych wskazówkach („Practice Directions”) dla stron https://www.echr.coe.int/Documents/Rule_47_ENG.pdf ; https://www.echr.coe.int/Documents/PD_institution_proceedings_ENG.pdf). Termin na wniesienie skargi do ETPCz zasadniczo wynosi 6 miesięcy od ostatecznego rozstrzygnięcia w naszej sprawie, przy czym trzeba pamiętać że ten termin może ulec niedługo zmianie. Konwencja będzie zmieniona Protokołem nr 15, który między innymi skróci termin na skargę do 4 miesięcy. Protokół wejdzie w życie po jego ratyfikacji przez wszystkie strony EKPC, a obecnie brakuje tylko jednej ratyfikacji…

adw. dr Łukasz Stępkowski