Odwołanie lotów wczasów, wycieczek i rezerwacji hotelowych a SARS-CoV-2

Szanowni Państwo,

z uwagi na napływające pytania odnośnie możliwości odwołania wczasów, wycieczek i rezerwacji hotelowych oraz lotów z powodu zagrożenia tak zwanym koronawirusem (wirusem SARS-CoV-2) i chorobą COVID-19 zamieszczamy w tym temacie kolejny wpis na naszym blogu.

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE:

• Do wielu przypadków odwołania/rezygnacji będą miały zastosowanie przepisy Ustawy o imprezach turystycznych, na podstawie których możliwe jest odstąpienie od Umowy wraz z uzyskaniem całości kosztów podróży.
• Przesłanką odstąpienia są „nadzwyczajne okoliczności”, do których należy wybuch epidemii w miejscu docelowym lub najbliższym sąsiedztwie.
• Inne przepisy na podstawie, których można dochodzić rekompensaty dla podróżnych to m.in.:

1. Rozporządzenia (WE) 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r.,
2. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19,
3. Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta,
4. Przepisy Ustawy Kodeks Cywilny,
5. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.

Poniżej przedstawiamy Państwu bardziej szczegółową analizę przepisów i zapraszamy do kontaktu celem analizy indywidualnych spraw.

SZCZEGÓŁOWA ANALIZA

8 marca weszła w życie ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, czyli tzw. „specustawa”.

Co do odwoływania lotów i rekompensat dla podróżnych, zawiera ona przepis art. 14, który stanowi w ust. 1, że zarządzający lotniskiem, zarządzający dworcem kolejowym, przewoźnik lotniczy, kolejowy lub drogowy, nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, w szczególności za brak możliwości przewozu.

W ust. 2 dodaje się, że przez okoliczność nadzwyczajną, o której mowa w przepisach Rozporządzenia (WE) 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, rozumie się także uzasadnione działania mające na celu przeciwdziałanie COVID-19. Na podstawie art. 2 ust. 2 specustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o „przeciwdziałaniu COVID-19” rozumie się przez to wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby

Tymczasem na podstawie art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Jednym z wniosków płynących dla podróżnych ze specustawy jest więc to, że nie będą mogli oni w prosty sposób dochodzić rekompensat za odwołane lub opóźnione loty, jeśli jest to wywołane przeciwdziałaniem chorobie COVID-19.

Warto też zauważyć względem umów o imprezy turystyczne, że do wielu przypadków rezygnacji z podróży zastosowanie będą miały przepisy ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, w tym art. 47 ust. 4 powoływanej ustawy.

W świetle bowiem powyższego artykułu: „Podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie “.

Warto jednak zwrócić uwagę na definicję zarówno: „imprezy turystycznej”, jak i „usługi turystycznej” zawarte w art. 4 przedmiotowej Ustawy.

Możliwość nieodpłatnego odwołania podróży uzależniona jest bowiem od tego, czy rezerwując wypoczynek korzystaliśmy z usług biura podróży (przedsiębiorcy turystycznego), czy też zdecydowaliśmy się na zorganizowanie wyjazdu na własną rękę oraz w jaki sposób dokonaliśmy płatności.

Niewątpliwie do wycieczek zakupionych w biurach podróży zastosowanie będzie miał powoływany wcześniej art. 47 ust. 4 tej ustawy. Jest to też sygnalizowane w art. 13 specustawy, który przewiduje zwrot wpłat przekazanych na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny dla przedsiębiorców turystycznych. Kwestią sporną mogą natomiast być „nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności, tj. czy w miejscu docelowym takowe występują oraz pojęcie „najbliższe sąsiedztwo”. Obecnie jednak z uwagi na dynamicznie rosnąca liczbę zarażeń, większość przedsiębiorców turystycznych wyraża zgodę na nieodpłatne odwołanie wczasów, wycieczek czy lotów.

Pamiętajmy jednak, iż w takiej sytuacji niezbędne jest złożenie poprawnego pod względem merytorycznym i formalnym oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Obecnie, z uwagi na zwiększającą się liczbę przypadków zarażenia SARS-CoV-2, biura podróży coraz częściej zgadzają się na bezkosztową rezygnację z zakupionej wycieczki. Tym samym, istnieje duża szansa na polubowne odstąpienie od umowy, nieangażujące sporu sądowego. Koniecznym warunkiem jest jednak złożenie poprawnego pod względem merytorycznym i formalnym oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

W przypadku rezerwacji w hotelach nie w ramach imprezy turystycznej na obszarach dotkniętych SARS-CoV-2 to, czy jesteśmy uprawnieni do rezygnacji z rezerwacji i otrzymania zwrotu kosztów, uzależnione jest od treści umowy, jaką zawarliśmy z hotelem. W wielu przypadkach w tego typu umowach można jednak znaleźć zapis uniemożliwiający nieodpłatną rezygnację z usługi hotelowej. Warto jednak pamiętać, iż zapis taki może stanowić klauzulę abuzywną na podstawie art. 385³ pkt 12 kc., a zatem w tym wypadku będzie możliwe nieodpłatne odstąpienie od umowy w przypadku konsumenta.

Znaczenie ma też dla konsumentów ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta i możliwość odstąpienia od umowy z hotelem zawartej na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa, o ile nie stosuje się ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (por. art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy o prawach konsumenta, z wyjątkiem jej art. 10, art. 11, art. 12 ust. 1 pkt 1, 5, 16 i 17, art. 17 oraz art. 20 ust. 2.

Można też zauważyć, że na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych podróżni powinni zastosować się do regulaminów porządkowych wydanych przez przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie. Jednakże przedsiębiorca nie powinien nakładać na podróżnego świadczeń nieprzewidzianych cennikiem usług, który podróżny powinien otrzymać na swoje żądanie (art. 44 ust. 5 ww. ustawy). Specustawa – z punktu widzenia podmiotów świadczących usługi hotelarskie – wymusza też obowiązek zgłoszenia się do ewidencji zaszeregowania, pod rygorem uznania, że wymogi sanitarne nie są spełnione w danym obiekcie (art. 35 ust. 4 tej ustawy: „Uznaje się, że w obiektach, w których są świadczone usługi hotelarskie bez uprzedniego zgłoszenia do właściwej ewidencji, o której mowa w art. 38, nie są spełnione wymagania sanitarne, o których mowa w ust. 1 pkt 2”).

Izabela Konopacka, Łukasz Stępkowski